t="69">

stat4u

p.s.2001.03.24

S

SAMOLOT MYŚLIWSKI

Dewoitine D.520 

    Najlepszy francuski myśliwiec jednomiejscowy walczący podczas II WŚ. Bardzo chwalony przez pilotów na nim latających za łatwość pilotażu i prostotę pulpitu sterowniczego. Maszyna była rozwinięciem długiej serii prototypów,  z których żaden nie doczekał się produkcji. Był jedynym samolotem francuskim godnym stawić czoła niemieckim najeźdźcą w 1940 roku.  

    Nazwa samolotu pochodzi od nazwiska głównego konstruktora Emile Dewoitine z zakładów SNCAM (Societe Nacionale de Construcions Aeronautiques du Midi). Projekt samolotu powstał w listopadzie 1936 roku w skromnym biurze konstruktora, a w 1937 zostały przedstawione założenia jakie powinien spełniać jednomiejscowy myśliwiec. Samolot ten zaprojektowano do pracy z silnikiem Hispano Suiza 12Y V o mocy 900 KM, który pozwolił by na rozwinięcie maksymalnej prędkości ok. 520 km/h ( stąd też nazwa D.520). Konstruktorzy jednak przewidzieli dalszy jego rozwój i konstrukcyjnie przygotowali samolot do umieszczenia w nim większego silnika o mocy 1200 KM, który był jeszcze w firmie Hispano Suiza w fazie budowy. 

    Pierwszy z trzech prototypów (D.520 01) wzbił się w powietrze 2 października 1938 roku. Samolot był wyposażony w silnik Hispano Suiza 12Y 21 o chłodzony płynem o mocy 890 KM i podwójne drewniane śmigło. Pojemniki z płynem chłodzącym do silnika umieszczono pod skrzydłami co powodowało zmniejszenie prędkości. By temu zaradzić chłodnicę umieszczono pod kadłubem oraz dokonano modyfikacji skrzydła ogonowego. 28 listopada zamontowano silnik Hispano Suiza 12Y 29 z wylotami strumieniowymi co pozwoliło na osiągnięcie zakładanej prędkości 520 km/h. Drugi prototyp (D.520 02) wzbił się w powietrze 28 stycznia 1939 roku. Poprawiono w nim konstrukcję zmieniając ogon i umieszczając kabinę pilota jeszcze bardziej z tyłu kadłuba. Uzbrojenie składało się z działka 20 mm strzelającego przez piasty śmigła i 2 kaemów umieszczonych pod skrzydłami w gondolach. Próby przeniesiono do ośrodka d'Essais du Materiały Aerien ( Cema ) w Villacoublay. Zmieniono silnik na 12Y 31, co dało mu jeszcze lepsze osiągi. Trzeci prototyp (D.520 03) wzleciał w powietrze 15 marca 1939 roku. Model ten oprócz silnika różnił się tym, że płozę ogonową zastąpiono nie chowanym kołem. 

    Loty próbne nowego myśliwca w Cema szły dość dobrze i w marcu 1939 roku otrzymano zamówienie na 200 pierwszych maszyn z silnikiem 12Y 31 ( później zamieniono je na 12Y 45). W czerwcu 1939 roku podpisano drugi kontrakt na dodatkowe 600 maszyn (później zmniejszono go do 510 sztuk). Wraz z wybuchem wojny we wrześniu 1939 roku zamówienia zwiększono do ogólnej liczby 1280 samolotów, przy czym założono, że miesięcznie będzie produkowanych 200 maszyn. 19 kwietnia 1940 roku zwiększono sumę wszystkich zamówionych samolotów do 2250 sztuk, ze stosunkiem produkcji miesięcznej ustalonej na 350 szt. W dodatku w styczniu 1940 sztuk zamówiono też do lotnictwa morskiego (Aeronavale).   

    Pierwsza maszyna z seryjnej produkcji wzbiła się w niebo 2 listopada 1939 roku. Był to samolot z silnikiem Hispano Suiza 12Y 31 o mocy 830 KM, uzbrojony w 2 kaemy 7,5 mm umieszczone pod skrzydłami, kabinę osłaniała z przodu jednoczęściowa aerodynamiczna pokrywa, a kadłub został wydłużony o ok. 50 cm w stosunku do maszyn prototypowych. Zmodyfikowana została też osłona na silnik. W skrzydłach umieszczono 2 dodatkowe zbiorniki na paliwo, a siedzenie pilota osłonięte było pancerną płytą. Drugą partię maszyn wyposażono w silnik Hispano Suiza 12Y 45 o mocy 910 KM, potrójne śmigło odpalane elektrycznie, działko 20 mm strzelające poprzez śmigło oraz 4 kaemy kal. 7.5 mm w skrzydłach. Zakrzywioną jednoczęściową szklana osłonę pilota zastąpiono przez optycznie płaski panel. W październiku 1939 roku jako alternatywę dla silników Hispano Suiza zaproponowano silniki Royce Merlin III. W silnik ten wyposażono ok 45 maszyn (D.521) i  w listopadzie wycofano się z tego pomysłu. 

    21 kwietnia 1940 roku w ośrodku w Cema przeprowadzono próby Dewoitine ze zdobycznym niemieckim myśliwcem Bf 109E. Niemiecka maszyna posiadała silnik o większej mocy i była przez to mocniejsza, ale ustępowała francuskiemu myśliwcowi zwrotnością i zwinnością.

    Samoloty te produkowano także już po zakończeniu walk we Francji w czasie rozejmu (dostarczono jeszcze ok. 350 szt.). Pierwsze 22 sztuki opuściły fabrykę w sierpniu 1941 roku. W 1942 roku w służbie pozostawało ok. 465 maszyn z ulepszonym silnikiem Hispano Suiza 12Y 45 i zmodyfikowaną chłodnica. Do grudnia 1942 roku dostarczono jeszcze 349 samolotów z czego 197 z nowym silnikiem 12Y 49.

Działania bojowe:

  Ich masową produkcję rozpoczęto dopiero na początku 1940 roku i do czasu walk w czerwcu niewielka ich liczba zdążyła wejść do linii. Pierwszą jednostką którą wyposażono w te samoloty w styczniu 1940 roku była Groupe de Chasse I/3. Były to samoloty nieuzbrojone i na nich mieli się szkolić piloci. 10 maja 1940 roku w momencie napaści Niemiec na Francję GCI/3 jako jedyna jednostka posiadała ok. 79 tych samolotów. Szybko została rzucona do walki. Pierwsze spotkanie z niemiecką Luftwaffe miało miejsce 13 maja 1940 roku Piloci francuscy przechwycili wyprawę bombową i zestrzelili 3 bombowce Henschel Hs 126 i jeden Heinkel 111 bez strat własnych. Oprócz GCI/3 samoloty D.520 otrzymały i wzięły udział w bitwie o Francję jeszcze: GCII/2, GCIII/3, GCIII/6 i GCII/7. Oprócz nich w samoloty te wyposażono też GCII/6 i GCIII/7 oraz morska jednostka 1 Flotylle de Chasse, lecz nie zdążyły już wziąć udziału w walkach. Na maszynach tych piloci alianccy zestrzelili 147 niemieckich maszyn zanim Francja skapitulowała. Straty własne to 85 maszyn, z tego tylko 54 strąconych w powietrzu. 

Po załamaniu się Francuskiej obrony dywizjony GCI/3, II/3, III/3, III/6 i II/7 zostały przebazowane do Afryki Północnej. W nie okupowanej części Francji pozostało ok.153 maszyny. 3 D.520 z GCIII/7 umknęły do Wielkiej Brytanii i zostały wcielona do Sił Wolnej Francji. Niemcy pozwolili rządowi w Vichy na dalszą produkcję tych maszyn i zastąpienie nimi wszystkich dotychczasowych jednomiejscowych samolotów myśliwskich. W siłach Vichy samoloty te brały udział w walkach przeciw lotnictwu Wielkiej Brytanii oraz eskortowały wyprawy bombowe na Gibraltar. 

GCIII/6 i GCII/3 brały udział w działaniach w Syrii w czerwcu i lipcu 1941 roku. Później oba te dywizjony zostały w łączone do Escadrille 1 AC. W walkach tych piloci GCIII/6 strącili 19 na pewno i 4 prawdopodobnie samoloty brytyjskie. GCII/3 mógł się pochwalić 3 straceniami pewnymi i 2 prawdopodobnymi. W składzie eskadry 1AC strąciły 9 maszyn brytyjskich. Straty własne to 32 samoloty w tym 11 strąconych, 12 w wypadkach , 7 na ziemi i 2 samoloty porzucone w Syrii. 

W czasie alianckiej inwazji w Afryce Północnej siły francuskie dysponowały: 234 tymi samolotami we Francji ( w tym tylko 93 zdolne do służby), 173 w Afryce Północnej i 30 w Senegalu. Ponieważ wielu pilotów na wieść o inwazji przeszła na stronę aliantów dochodziło często do walk bratobójczych. W walkach tych piloci francuscy po obu stronach stracili 44 maszyny. 

W 1942 roku Niemcy w odpowiedzi na alianckie lądowanie w Afryce Północnej wkroczyli do nie zajętej części Francji przechwycili ok. 411 sztuk tych samolotów. Część oddali do służby w lotnictwach Włoch ( 60 szt.), Bułgarii i Rumunii (120 szt, z których niektóre walczyły na froncie wschodnim), a część przeznaczyli do własnych celów, głównie treningowych do jednostek Jg 103 i Jg 105. Niemieccy piloci bardzo sobie chwalili te samoloty za ich zwrotność, lecz nie wykorzystywali ich ze względu na spore różnice w pilotażu z niemieckimi maszynami do których byli przyzwyczajeni ich piloci. 

W 1944 roku, już w siłach Wolnej Francji samoloty te zdobywane od wycofującego się wroga znów starły się z niemieckim Luftwaffe.  Po wojnie służyły jeszcze we francuskich jednostkach treningowych. Ostatnie maszyny tego typu zostały wycofane ze służby we wrześniu 1956 roku.

      

Dane techniczne:

Rok wprow. - 1940

Ilość prod. - 916 szt.

Prędkość - 530 km/h

Pułap - 11 000 m

Wznoszenie - 750 m/min.

Masa - standardowa 2,1 t, pełna bojowa - 2,8 t.

Uzbrojenie - 1 działko20 mm Hispano Suiza 404 i 4 kaemy 7.5 mm MAC 34

Udźwig - 816 kg.

Załoga - 1

Zasięg - 1240 km

Wymiary - rozpiętość - 10,2 m, długość - 8,75 m, wysokość - 3,4 m, powierzchnia nośna - 15,97 m².

Silnik - Hispano-Suiza 12Y-45 V12 o mocy 910 KM, chłodzony płynem